Nemanjići, ukratko iz istorije kao nauke

Rastko Nemanjić, bio je najmlađi sin Stjepana Nemanje, srednjovekovnog srpskog velmože. Stjepan je osnivač dinastije Nemanjića. Poznat je po prevratom preuzetog prestola velikih župana Raške. Naime, uz pomoć svoje braće i uz izmoljenu pomoć od vizantijskog cara Manojla, zbacuje sa vlasti dinastiju Vukanovića, da bi potom, želevši neograničenu vlast, najpre dao zarobiti i oćoraviti (uobičajen sistem vlastele tog doba) svog najstarijeg brata Tihomira, da bi potom naredio ubistvo preostala dva brata, Stacimira i Miroslava. Raspomamljen, odlučuje se i na izdajstvo cara Manojla, nakon čega ga ovaj hapsi i posle stavljanja do znanja ko je ko, pušta ga nazad u Rašku da vlada. Besan i bespomoćan, znajući da je vazal Manojla, Stjepan svoju mračnu stranu istresa na ostalom plemstvu koji su se bunili protiv njegove samovlasti. Saveznika nalazi u crkvi i dobivši jasna uputstva što mu je činiti počinje progon bogumila. Spaljivanje na lomači mu je bilo omiljeno. Treba napomenuti da je do kraja svog života bio katolik.
Dočekavši smrt svog gospodara Manojla, povezuje se ponovo sa papom i počinje nova neprijateljstva protiv Vizantije. Stavlja se na raspolaganje Fridrihu Barbarosi u trećem krstaškom pohodu na Vizantiju, ali posle sklapanja mira između krstaša i Vizantije, naslednik Manojla, Isak, kreće u pohod na Rašku koji završava porazom Nemanje, ali i priznavanjem Raške države.

Srpska pravoslavna crkva ga smatra za sveca.

Stjepan je imao tri sina. Znajući da ga čeka ćoravljenje i progonstvo, odlučuje pod stare dane da preda svojevoljno vlast svojim sinovima. Najmlađi od njih, Rastko, nije bio sposoban za vlast, preferirao je više svečane povorke, veselja i shodno tome – izbegavši da kao nesposoban nastrada u krvoločnoj borbi starije braće za vlast, beži, po savetu razneženog Stjepana, na Atos. Rastko je bio poznat po rastrošnosti, fizičkoj deformisanosti i po lukavosti. Autentični zapisi iz tog vremena, koji opisuju realno Rastka, nisu poželjni i teško su dostupni. Tu se navodi i njegova želja da bude pravi muškarac i u tu svrhu je često organizovao lov za vlastelu, ali nakićenost i kolone trubadura koji su ga pratili – nije mu moglo doneti poštovanje. Na Atosu pronalazi sebe i usavršava metode ubijanja neistomišljenika, plaćajući zlatom istomišljenike. Smatra se da je dokrajčio bogumile, lomačom uglavnom, po ugledu na svog oca, a uz svesrdu pomoć i huškanje crkve. Bio je i ostao katolik, ali je i osnivač sekte koja se naziva svetosavlje.

Srpska pravoslavna crkva ga smatra za sveca.

Autor: David Đelmaš