Salieri je rođen blizu Verone u Italiji, u porodici imućnih trgovaca. Roditelji su mu omogućili muzičko obrazovanje iz čembala i violine. Nakon smrti roditelja Salieri je odselio u Padovu te potom u Veneciju.
Venecija je u 18. veku već bila izgubila dominaciju nad Sredozemljem. Likovna umetnost je u Veneciji cvetala u tom periodu. Političko je okruženje bilo pasivno. 1797. godine Venecija je iz ruku Napoleona predana Austriji – bez borbe.
1766. godine na poziv kolege kompozitora Gassmanna, Salieri se uputio u Beč, gdj je ostao do kraja svoga života. U Beču je nastavio svoje muzičko obrazovanje – prvenstveno u veštinama kompozicije.
1766. godine na poziv kolege kompozitora Gassmanna, Salieri se uputio u Beč, gdj je ostao do kraja svoga života. U Beču je nastavio svoje muzičko obrazovanje – prvenstveno u veštinama kompozicije.
U Beču je godinu dana pre Salierijevog dolaska u Beč, carica Marija Tereza predala prestolje na vladanje svom sinu Jozefu. Marija Tereza započela je vladati već 1740. godine i to kao jedina žena na vlasti u 600 godina staroj tradiciji vladavine Habsburgovaca.
U dobi od 24 godine Salieri je dobio posao dvorskoga kompozitora na dvoru cara Jozefa II u Beču. Te iste godine se i oženio. Njegova supruga bila je Therese von Helferstorfer, s kojom je stvorio 8 dece.
Četrnaest godina nakon preuzimanja posla dvorskog kompozitora, Salieri je bio imenovan i carskim direktorom za muziku (Kapellmeister). Ta je pozicija bila vrlo visoka i Salierijev društveni, a verovatno i finansiski status bio je u skladu s time – visok. Carski director za muziku bio je do jedne godine pre smrti – 1824.
Salieri je najviše komponovao opernu, te u puno manjem opsegu instrumentalnu, orkestralnu, komornu i crkvenu muziku. Zanimljivo je čuti muziku klasike, koja nije Mozartova, i nije slušanjem ili reprodukcijom ‘istrošena’.
Napisao je oko 40 opera. Jedna od njegovih opera je Europa riconosciuta, koja je bila premijerno izvedena na otvaranju milanske operne kuće La scala 1778. godine. Još zanimljivija je međutim činjenica da ta ista opera nije bila ponovno izvedena sve do 2004. godine, kada se milanska Scala ponovno svečano otvorila nakon temeljitog preuređenja. U originalnom izvođenju pevala su dva kastrato pevača, jedan tenor i dve sopranistice, dok su u savremenoj izvođenju sve četiri uloge visokih glasova pevale žene, premda su dve uloge ženske, dve muške.
Salieri je bio i predsednik tadašnjeg Društva muzičkih umetnika, te je posredno ili neposredno 30 godine imao kontrolu nad koncertima koje je organizovalo društvo.
Salierijev pedagoški rad dotaknuo je mnoge poznate kompozitore: Ludwiga van Beethovena, Carla Czernyja, Johanna Nepomuka Hummela, Ignaza Moschelesa, Franza Liszta, Franza Schuberta i druge. Među njegovim učnicima bio je i mlađi Mozartov sin, koji je s muzičkom podukom kod Salierija počeo nekoliko godina nakon očeve smrti.
U svoje je vreme Salieri je bio vrlo poznat i priznat muzičar. U našoj savremenosti Salieri je poznat isključivo kao zločesti i ljuti protivnik Mozarta – zaključak koji se prvenstveno temelji na filmu ‚Amadeus’. Taj zaključak stručnjaci smatraju potpuno pogrešnim. Čak i tvrdnja da je Salieri otrovao Mozarta nikada nije mogla biti dokazana, neki stručnjaci opovrgavaju postojanje motiva kod Salierija, dovoljnoga za ubistvo. Sama nedokazivost nije naravno znak za tumačenje da to nije počinio, ali niti da jest.
Aleksandar Puškin, veliki ruski pesnik, napisao je kratku poetsku dramu‚ Mozart i Salieri’, a na temelju te drame ruski skladatelj Nikolaj Rimski-Korsakov komponovao je operu jednočinku ‚Mozart i Salieri’. U sadržaju drame i opere eksplicitno se opisuje Salierijeva ljubomora prema Mozartovom većem kompozitorskom talentu i trovanje Mozarta.
Mozartova supruga Constanze odbacila je spekulacije o trovanju i Salierijevu krivnju. Salieri se navodno iskreno divio Mozartovom stvaralaštvu. U svedočenju jednog od Salierijevih učenika – Moschelesa – već ostarjeli Salieri, puno godina nakon Mozartove smrti, pozvao ga je da ga poseti u bolnici u kojoj je duže vremena već ležao, i zamolio ga da prenese svetu da Salieri nije otrovao Mozarta.
Kod onih suvremenika Mozarta koji su u briljantnom i zaslepljujuće blještavom Mozartovom glazbenom daru videli uzrok za ljubomoru i zle spletke njegovih kolega i mogućnost da je Mozart ubijen, čak i kada bi Salierija oslobodili sumnje, nalazili su druge osumnjičene. Jedan od osumnjičenih bio je stanoviti Franz Hofdemel, masonski brat, čija je, kažu atraktivna, supruga pohađala satove klavira kod Mozarta i navodno ljubovala s Mozartom, što je Hofdemela razbesnilo do te mere da je nekoliko dana nakon Mozartove smrti napao svoju suprugu i povredio je britvom, a sebe ubio. Supruga je bila u drugom stanju, a mnogi su od suvremenika nagađali da je dete Mozartovo. No, nagađanja su nagađanja pa tako i nagađanje da je Hofdemel mogući trovač Mozarta.
Treća varijanta koju su savremenici Mozarta ispleli je da je masonska loža osudila Mozarta na smrt jer je u operi Čarobna frula otkrio neke tajne masonstva. Međutim, umesto osude, masonska je loža zadovoljna operom, kod Mozarta naručila još jednu skladbu, tako da je teško doneti pravi ili istini odgovarajući zaključak.
Same okolnosti Mozartove smrti – njegova hronična premorenost zbog mnogih sati prekovremenog rada i neprospavanih noći kako bi napisao ili dovršio dela koja je mogao prodati za novac, uvek u borbi s finansijama, sigurno su uticale na krah Mozartovog tela i odbrambenog sastava tela. Ne treba zaboraviti niti mnoga putovanja koja je Mozart proveo u nehigijenskim – standardnim uslovima. Oticanje, povraćanje i buncanje su bili simptomi opisani od savremenika koji su uočilii Mozartovim poslednjim danima ili čuli od nekoga. Analiza savremenih lekara, temeljena na lekarskim zapisima Mozartovog doktora, govori u prilog tome da se Mozart vrlo rano zarazio streptokokom. Takva zaraza može tokom godina izazivati samo pojedine bolesti, ali u trenutku kraha celoga tela ili neurednoga života može izazvati celi niz bolesti. Tako je analizom utvrđeno – prenosim pojednostavljenu verziju – da je moguće da je aktivirana zaraza streptokokom dovela do otkazivanja bubrega, krvarenja u mozgu te pogoršanje kronične upale pluća. Otkazivanje rada bubrega dovodi i do psihičkih smetnji – pa je, kažu stručnjaci, lako objasniti buncanja. Zapisi o Mozartovim bolestima ranijih godina potvrđuju ovu moguću dijagnozu, pa čak i zarazu hepatitisom tipa A, koja uzrokuje reumatoidnu groznicu – simptome oticanje i povraćanje.
Beč je, premda nesumnjivo europsko središte umetnosti i civilizacije, 1790. godine – godinu dana pre Mozartove smrti, imao ‚samo’ 200.000 stanovnika. Medicinska praksa u 18. stoljeću još uvijek je tapkala po mraku, bez pravoga znanja o ljudskom telu i uzrocima bolesti. Lekarii u 18. veku nisu sterilisali niti instrumente niti svoje ruke. Ipak, bilo je određenih poboljšanja u smislu opšte higijene u životu, a i izumljene su vakcine protiv nekih zaraznih bolesti.
Salieri je u dobi od 75 godina umro u Beču, gdje je i pokopan. Salierijeva muzika danas nije niti izbliza tako popularna niti poznata kao Mozartova. Izvođenja Salierijeve muzike u savremenom svetu su vrlo retke, premda ih ima.
